Η παρακάτω συλλογή ανοίκει στον Λουκά Μπονιάτη, πρώην αντιπρόεδρο και μέλος του Συλλόγου μας. Ο ίδιος τονίζει στην εισαγωγή του:
Παράλληλα με την συλλογή λέξεων, παραμυθιών, ιστοριών, δίστιχων κτλ. από την Σορωνή, κατέγραψα και παροιμίες - γνωμικά που λέγονταν σε διάφορες κοινωνικές συγκυρίες. Η συλλογή γινόταν με σημειώσεις από κουβέντες με τις γιαγιάδες μου καθώς και άλλους χωριανούς. Πολλές πληροφορίες σε αυτήν την κατηγορία, έλαβα από τον αείμνηστο Σταυριανό Ρεουλλά. Βέβαια κάποια γνωμικά που έχουν γραφεί μπορεί να είναι πανελλήνια, τα συμπεριέλαβα όμως, γιατί τα άκουγα συχνά από τους γέροντες.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ- ΓΝΩΜΙΚΑ:
*-Ας είν τα’αλώνι σου μικρό, κι ας είν μοναχικό σου.
Να αποφεύγονται οι συντροφικές δουλειές γιατί δημιουργούν εντάσεις.
*-Άλλα μελετά το βούι, και άλλα ο ζευγάς.
Άλλα σχεδιάζουμε κι’ άλλα μας έρχονται, όταν εξαρτώνται από άλλους.
*-Άχρωπο από γενιά, και σκύλο που μάντρα.
Για γαμπρό ή νύφη από καλή οικογένεια.
*-Α εν πάθεις έν μαχαίνεις.
Το πάθημα γίνεται μάθημα.
*-Που το σιανό ποταμό, ψηλά τα ρούχα σου.
Μη σε εξαπατά η εξωτερική όψη των ανθρώπων.
Προσοχή στους σιωπηρούς και τους πονηρούς.
*-Άδειο σακί, όρθιο εν στέκει.
Όπως νηστική αρκούδα δεν χορεύει.
*-Αν η σκύλα εν κουνήσει την νουρά της, σκύλος εν κλουφά.
Για όσους προκαλούν με την συμπεριφορά τους.
*-Ακάλεστος γάδαρος στον γάμο τι γυρεύγεις.
Για τους απρόσκλητους που αναμειγνύονται σε ξένες υποθέσεις.
*-Άσκεπτος ο νους, διπλός ο κόπος.
Για την έλλειψη προνοητικότητας που προκαλεί διπλό κόπο.
*-Αϊ Γιώργη βόθα με, με κούνα και συ το πόι σου.
Γι’αυτούς που παρακαλούν τον Θεό χωρίς να κάνουν οι ίδιοι τίποτα.
*-Από πίτα που δεν τρως, τι σε μέλλει κι αν καεί.
Μη νοιάζεσαι για θέματα που δε σε αφορούν
*-Αλίμονο σε αυτόν που τον τρων οι ξένες έγνοιες.
Για αυτόν που δεν ασχολείται με τον εαυτό του και νοιάζεται μόνο για τις ξένες υποθέσεις.
*-Αυτός που τον έχει έν κοιμάται, και αυτός που έν τον έχει έν κοιμάται
Η αγωνία κι η αξία που δίνει κανείς στα χρήματα (παρά).
*-Αρυ αρυ το φιλί, να΄χει και νοστιμάδα.
Όλα με μέτρο
*-Από την πόλη έρχομαι και τρέχαν οι χολέντρες,
καλά έκαμα κι’ έτρεξα γιατί ννα γίνω ζούππα.
Για τις ασυναρτησίες που λέγονται ή γίνονται.
*-Αν δεν έχεις γέρο γόρασε.
Για την σοφία που έχουν οι μεγάλοι άνθρωποι.
*-Αυτόν που τον λυπάσαι, θάρθει η ώρα που θα το φοβάσαι.
Για τα γυρίσματα της τύχης.
*-Αυτουνού, και οι πετεινοί γεννούν του.
Για τους πού τυχερούς.
*-Βασιλικός ορισμός, και τα σκυλιά δεμένα.
Τυφλή υπακοή στις διαταγές των ανώτερων.
*-Βάλε τον άντρα νάψει φωτιά, να δεις την προκοπή του.
Για το πόσο άξιος είναι ένας άντρας να φτιάξει οικογένεια.
Το να ανάψει κάποιος γρήγορα και επιτυχημένα φωτιά, ήταν βασικό προσόν γιατί ήταν καθημερινή ανάγκη για το μαγείρεμα στο τζάκι.
*-Βάλε τον γάδαρο να κάμει δουλειά, και κλούφα και σύ που πίσω.
Για όσους δεν εμπιστεύεσαι ότι θα σου κάνουν δουλειά σωστή, ή όταν αναθέτεις μια δουλειά, και επειδή δεν γίνεται σωστά, αναγκάζεσαι να παρέμβεις.
*-Γαμπρός γιος δε γίνεται, κι’ η νύφη θυγατέρα.
Οι γονείς αγαπάνε περισσότερο τα παιδιά τους από τους γαμπρούς και τις νύφες.
*-Για πράξε για μετάπραξε, για που τον κόσμο λείψε.
Για την σημασία του να συναναστρέφεσαι στην κοινωνία. Αν δεν το κάνεις είναι σαν να μην υπάρχεις.
*-Γάμο κι’ αν εκάμαμε, πατοί μας (μόνοι μας) τον εφάαμε.
Όταν γίνετε κάτι αναμεταξύ μας.
*- Έκαμαν οι καματεροί, και βρήκαν οι ακαμάτες.
Για τους τεμπέληδες και σπάταλους κληρονόμους κυρίως.
*-Είπαν τον λολλό να χέσει, και έκατσε και ξεκολοθηκε.
Γι’ αυτούς που κάνουν κάτι σε υπερβολικό βαθμό.
*-Εμιάλωσε ο γάδαρος και μίκρανε το σουμάρι.
Για τα ρούχα που δεν μας χωρούν πια.
*-Ένα ξύλο στη φωτιά, και ο λολλός που το φυσά.
Σε περιπτώσεις ματαιοπονίας.
*-Εκεί που στέκεις έστεκα, και δω που στέκω θαρθεις.
Πάντα δε θα είμαστε έτσι. Θα ‘ρθουν και τα γηρατειά.
*-Ένας γελά χλωρός (ανόητος) είναι, δύο γελούν κάτι ξέρουν.
Για το μήνυμα που στέλνει το γέλιο.
*-Επίαμε να τα πούμε, και είπα μας τα.
Χάσαμε το δίκιο μας,
*-Έβγα έξω και πομπέψου, και στο σπίτι σου πορέψου.
Έξω να φαίνεσαι αξιοπρεπή και μέσα στο σπίτι σου να περνάς όπως μπορείς.
*-Η σκρόφα το γεβέντησμα (διαπόμπευση), παναϊράκι το’χει.
Για τους αναιδέστατους που δεν υπολογίζουν ούτε τη διαπόμπευση.
*-Η γριά αφού έπαθε το κακό, έκλεισε την πόρτα.
Γι΄αυτούς που μόνο όταν πάθουν μαθαίνουν.
*-Η Αλαπού έν εχώριε στην τρύπαν της, ετράβαν και κολοκύθα.
Γι’ αυτούς που θέλουν να κάνουν κάτι υπεράνω των δυνατοτήτων τους.
*-Η κοπριά και το νερό, κάνουν λάχανο καλό.
Για ένα καλό αποτέλεσμα χρειάζονται καλά υλικά.
*- Η γριά κι’ αν ε στολίζεται, στον ανήφορο γνωρίζεται.
Τα χρόνια δεν κρύβονται κάτω από στολίδια.
*-Ήταν μια παλιοπροάττα, κι’ήμπε μες στ’αρνιά και σάρτα.
Για το αταίριαστο.
*-Η ζήλια ήβγε από τ΄αέρφια.
Για τις βαθιές ρίζες που έχει η ζήλια στον άνθρωπο.
*-Ήταν καρφιά, εβράχηκαν κιόλας.
Για τα χειρότερα.
*-Καρφέτι μου κατά που με χωρείς χωρώ σε.
(καθρέπτη μου κατά που με βλέπεις σε βλέπω)
Για όσους ανταποδίδουν τα ίσα.
*-Και τα μεταξωτά βρακιά, θέλουν πεδέξια σκέλη.
Τα μεγάλα έργα γίνονται από μεγάλους ανθρώπους.
*-Κατά τη τσούκα (κατσαρόλα), και το καπάκι.
Για όμοιους στις πράξεις.
*-Κατά πούταν η βρωμούσα, ήταν και που την κλουφούσαν.
Συναναστρέφεται κανείς με ανθρώπους που τον μοιάζουν.
*-Κείττου του πραμάτου σου, και λόγια μη με κάμνεις.
Μη δανείζεις τα πράγματά σου για να μην έρχεσαι σε προστριβές.
*-Καινούριο κοσκινάκι μου, και πού να σε κρεμάσω.
Γι’αυτούς που προσέχουν υπερβολικά τα καινούρια πράγματα που αγοράζουν.
*-Και τα καλά κειττούμενα, και οι σκύλοι τρώντα.
Όποιος δεν προστατεύει τα πράματά του τα χάνει, αλλά και γι’ αυτούς που προτιμούν τα έτοιμα.
*-Κουλούρι μου κεια που πλάσσεσαι, ή κεια που μέλλεσαι.
Για το αβέβαιο μέλλον
*-Κακό σκυλί, ψωριάζει έν εψοφά.
Ο κακός άνθρωπος αντέχει τις κακουχίες και τις δυστυχίες.
*-Και συ λαού μουστάκι, και γω λαού μουστάκι.
Ήρθε η ώρα να τα βγάλει πέρα μόνος σου χωρίς την υποστήριξή μου.
*-Καθένας το πάπλωμα, για λλώου του τραβά το.
Όταν κάποιος βλέπει το δικό του συμφέρον.
*-Κάλιο στη κοιλιά μου, παρά στον νου μου
Για όσους βιάζονται να φάνε από λαιμαργία και δεν φροντίζουν να αποθηκεύουν.
*-Και του ποντικού το κατούρημα στη θάλασσα, χάκκι είναι.
(χάκκι, το δέκατο- εκθλυπτικό δικαίωμα).
Και το επιπρόσθετο όσο ελάχιστο κι’ ν είναι, είναι ωφέλιμο.
*-Κόρακας κοράκου μάτι έν εβγάλει.
Υποστήριξη μεταξύ ιδίων.
*-Κουκιά έφαες, κουκιά μαρτυράς.
Ότι βλέπεις, αυτό πράττεις.
*-Λεύτερος προξενητής, για λλόου του γυρεύγει.
Για το ίδιο όφελος που επιζητά κάποιος.
*-Λογαριάσου με το φίλο σου, να τον έχεις πάντα.
Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους.
*-Μιάλη μπουκιά φάε, μεάλο λόγο μη πεις.
Δεν πρέπει να προδικάζεις το τέλος μιας υπόθεσης γιατί μπορεί να ξεγελαστείς.
*-Μικρό κώλο έν έδερες, μεάλο έν εχάρεις.
Αν δεν είσαι αυστηρός με τα παιδιά σου, όταν μεγαλώσουν δεν θα τα χαρείς καλούς ανθρώπους.
*- Μη νεμμάς (φυτρώνεις) κειά που έ σε σπέρνουν.
Μην ανακατεύεσαι εκεί που δεν έχεις δουλειά.
*-Με τον μεγαλύτερο σου, σκόρδα μη φυτεύγεις.
Μην τα βάζεις με τους δυνατότερούς σου ή ανώτερούς σου.
*-Με δικό σου φάε πιε, και αλισβερίσι μην έχεις.
Να αποφεύγονται οι συναλλαγές με τους συγγενείς, γιατί μπορεί να φέρουν και διχόνοια.
*-Μην κοιτάς τα πόδια μου που είναι στραβά, την καλή μου τύχη να θωρείς.
Να μη δίνεις ιδιαίτερη σημασία στην εξωτερική εμφάνιση.
*-Μοναχός σου χόρευγε, κι’ όσο θέλεις πήδα.
Να είσαι ανεξάρτητος
*-Μοναχός, μήε στον Παράδεισο.
Για την μοναξιά.
*-Να λείψουν τα πιπέρια μου, να δω τις προκοπές σου.
Για όσους δεν είναι άξιοι να κάνουν κάτι μόνοι τους ή και για την σημασία που έχει η βοήθεια μας σε κάποιον για την επιτυχία στις δουλειές του.
*-Να κλέψεις ξέρεις, να κρύψεις ξέρεις?
Για να κάνεις μία παρανομία πρέπει να ξέρεις.
*-Νάταν η συντροφιά καλή, να την έκανε ο καθείς.
Για τους κινδύνους που έχουν οι συνεταιρικές δουλειές.
*-Να μιλάς ξέρεις, να μην μιλάς εν ε ξέρεις?
Η σιωπή είναι χρυσός. Τα άσκεφτα λόγια σ’ ακατάλληλη στιγμή
*-Ξένο σκύλο κι αν ταΐζεις, τα ψωμιά σου κατελάς.
Για τους αχάριστους.
*-Ξένα ψωμιά, κοφτερά μαχαίρια.
Όταν σπαταλάς ξένη περιουσία
*-Όποιος πεινά, ψωμιά θωρεί και όποιος διψά, λαγκάδια.
Γι’αυτό που ονειρεύεται ότι που δεν έχει.
*-Ο λόγος σου με χόρτασε, και το ψωμί σου φάτο.
Γι’ αυτούς που δίνουν χρήσιμες συμβουλές ή για εκείνους που
προσβάλουν κάποιον.
*-Ο ποντικός στην τρύπα του έν εχώριε, ετράβα και κολοκύθα.
Όταν προσπαθούμε να κάνουμε κάτι πάνω από τις δυνατότητές μας.
*-Ούλο το αυγό το φάε, κι ο κρόκος εποστάθει του.
Όταν δίνεις θάρρος για να τελειώσει κάτι. Όταν απογοητεύεσαι πριν το τέλος
*-Ούλοι οι σκύλοι μια γενιά.
Ο καθένας με τον όμοιό του συναναστρέφεται.
*-Όπου καεί στην φακή, φυσά και τον αξύαλο.
Όταν σου συμβεί κάτι δυσάρεστο, μετά προσέχεις κι όταν δεν υπάρχει λόγος.
*-Όπου περνά η κατσίκα, περνά και το κατσικάκι ή,
Όπου πηδά η κατσίκα, πηδά και το κατσικάκι
Ο ρόλος των γονιών στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.
*-Ο καβγάς ήταν για το πάπλωμα του Αστρατίνη.
Όταν φιλονικούν για κάποιο συμφέρον.
*-Οι πολλοί στα μακκαρούνια βλάπτουν.
Για την αναλογία που πρέπει να υπάρχει μεταξύ ανθρώπων και προσφοράς αγαθών, αλλά και όταν βοηθούν πολλοί και γίνεται γρήγορα μια δουλειά.
*-Όπου ακούς πολλά σταφύλια, κράτα και μικρό καλάθι.
Μην ακούς παχιά λόγια.
*-Ότι θρύψεις στο πιάτο σου, θα ρθει στο κουτάλι σου.
Ότι κάνεις θα το βρεις.
*-Όποιος έχει πολύ πιπέρι, βάζει και στα λάχανα.
Όταν κάνεις γίνεται σπάταλος.
*-Όποιος τρέχει στην αρχοντιά, γερνάει με τη φτώχεια.
Γιαυτούς που θέλουν να δείξουν πλούσιοι και κάνουν μεγάλες σπατάλες.
*-Ο καθένας τον λάκκο του γεμίζει.
Ο καθένας να κοιτάζει τη δουλειά του.
*-Ο σκύλος σέρνει το τομάρι του.
Η ζωή του καθενός εξαρτάται από τις πράξεις του.
*-Όποιος φοάται την παθαίνει.
Το κακό που σκέφτεσαι το παθαίνει..
*-Ο καλός άνθρωπος, καλή μέρα έν εβλέπει.
Για τους καλούς που δεν ανταμείβονται.
*-Ο σκύλος δε δακκά τη νουρά του.
Γι’ αυτόν που καλύπτει τις πράξεις του.
*-Ούλα τα στραβά αυλάκια της στραβής της αελιάς (αγελάδας).
Όταν όλα τα ρίχνουν σε κάποιον που έτυχε κάποτε να κάνει κάτι στραβό.
*-Ο σκύλος επόταξε (απέκτησε) βρακοζώνη?
Ειρωνικά για τους άπορους και τεμπέληδες
*-Οι λολλοί τσαμπάλια φορούν?
Οι τρελοί φανερώνονται από τις πράξεις τους
*-Ολίς τον δέρνουν δεκαοκτώ, και δεν τον δέρνει ο νους του.
Για τους απερίσκεπτους.
*-Ο λολλός με τη λολλάρα του, γεμίζει την κοιλάρα του.
Για όσους ζουν με τις παράλογες πράξεις τους σε βάρος των άλλων.
*-Ο πλούσιος σειέται, και ο φτωχός ξυέται.
Για όσους αξιοποιούν τις ευκαιρίες που τους δίνονται στη ζωή,
αλλά και για τις διαφορετικές δυνατότητες που έχουν οι πλούσιοι και οι φτωχοί.
*-Ο καιρός πουλά τα ξύλα, και η φουρτούνα τα αγοράζει.
Η αξία των πραγμάτων είναι σχετική με τις περιστάσεις και τις ανάγκες.
*-Ο κόρακας περιστέρι έν κάμνει.
Για την κληρονομικότητα.
*-Όποιος δεν έχει νου, έχει πόδια.
Γι’ αυτούς που δε σκέφτονται πριν κάνουν οτιδήποτε με αποτέλεσμα να
καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια.
*-Όταν κοιμηθείς με στραβό, το πρωί αλληθωρίζεις.
Για τις κακές συνήθειες που αποκτάς από τη συναναστροφή σου με τους άλλους.
*-Ολίς σε κεινον που δεν έχει νύχια να ξυστεί πατός του (μόνος του).
Γι’ αυτούς που δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν κάτι μόνοι τους.
*-Ολίς σε κεινον που λείπει που τους γάμους του.
Για αυτούς που αδιαφορούν για τα σημαντικά γεγονότα της ζωής τους.
*-Ολίς στον αποβούλεται, στα ξένα να δειπνήσει.
Πρέπει να στηρίζεσαι στις δικές σου δυνάμεις.
*-Ο βρεμένος που τον ποταμό τι φοάται?
Όταν μια δυστυχία μεγαλύτερη έρχεται επάνω σε μιαν άλλη.
*-Όλα να τα δοκιμάσεις, τίποτα να μην συνηθίσεις.
Για την δύναμη της συνήθειας.
*-Ο παράς ο νικητής.
Για την δύναμη του χρήματος.
*-Ο παράς μας χωρίζει, ο παράς μας ενώνει.
Για την δύναμη του χρήματος.
*-Όπου γάδαρος, κι’ αυτός σουμάρι.
Όταν κολακεύεις ανέντιμους για ίδιον όφελος.
*-Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πούχει τις πέντε γνώμες.
Για τον ευμετάβλητο καιρό του Μαρτίου.
*-Ο καλός ο μύλος, όλα τα λέθει.
Για την αποτελεσματικότητα κάποιου.
*-Όταν μπλέξεις με τον βάτο, μήε πάνω, μήε κάτω.
Για τα μπλεξίματα.
*-Ο ξένος και ο ποταμός,, το μέρος του γυρεύγει.
Ο καθένας ψάχνει να βρει ότι του ταιριάζει όπως ο ξενιτεμένος τον τόπο του και ο
ποταμός τις κοιλότητες που θα τον οδηγήσουν στην θάλασσα.
*-Ο Αρχαγγελίτης το φτί, όπου θέλει το κολλά.
(Σε πήλινη κατασκευή, το αυτί - εξόγκωμα, χερούλι - από το οποίο την πιάνουμε)
Όπως θέλουμε τα φέρνουμε.
*-Ο τελευταίος για καλόμοιρος, για κακόμοιρος.
Ο τελευταίος θα πάρει ή το καλύτερο ή το χειρότερο μερίδιο.
*-Που τον μέλλει να πνιεί, και στο σκουτέλι πνίεται.
Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατο.
*-Παρά στ’ αλώνι, κάλλιο στο χωράφι.
ή κάλλιο στο χωράφι, παρά στ’αλώνι.
Ευκολότερα οι διαφορές λύονται στην αρχή της συνεργασίας αλλά και για τις
σωστές συμφωνίες που πρέπει να γίνονται στην αρχή.
(Το χωράφι προηγείται από το αλώνι).
*-Νύφη μας καματερή, κάθε Σάββατο βραδύ.
Για τις τεμπέλες γυναίκες και γι’αυτές που κάνουν τις δουλειές τους την
τελευταία στιγμή.
*-Φοούμουν κι’ εφοέριζα .
Για τους δειλούς που κάνουν τον γενναίο.
*-Πιάσ΄ τον τσίτσο (γυμνό), πάρ’ τα ρούχα του.
Από άνθρωπο που σε χρωστά και δεν έχει τίποτα δεν μπορείς να πάρεις τίποτα.
*-Ποιος στο’ βγαλε το μάτι? Ο πιο καλός δικός σου?
Η αδικία από τους δικούς σου ανθρώπους είναι η χειρότερη.
*-Πιο καλά κειά που κατουρούν, παρά κειά που πελεκούν.
Πιο καλά στα ακάθαρτα παρά στα επικίνδυνα
*-Πόξω που το χορό, πολλά τραγούδια ξέρουν.
Γι’αυτούς που κάνουν κριτική για τα πάντα χωρίς να ξέρουν τα
πραγματικά γεγονότα
*-Πέντε βόδια, τρία ζευγάρια.
Γι’αυτούς που δεν καταλαβαίνουν τίποτα, για τους αμαθείς.
*-Πώς χορέβιουν οι λολλοί, δίχως λύρα και βιολί.
Γι’αυτους που κάνουν ανόητα πράγματα.
*-Πάρ τον έναν, χτύπα τον πάνω στον άλλον.
Γι’ αυτους που έχουν τα ίδια ελαττώματα, που μοιάζουν μεταξύ τους.
*-Που λιμασμένο φούρνο, ψωμί μη λαμένεις (περιμένεις).
Από φτωχό ή ανήμπορο, βοήθεια μην περιμένεις.
*-Σε είχα δε σε ήθελα, σ’έχασα σε γυρεύω.
Όταν δεν εκτιμούμε κάτι που έχουμε παρά μόνο όταν το χάσουμε.
*-Σκότωνε λολλούς, πλέρωνε τζερεμέδες (παράδες που ξοδεύονται άδικα).
Οι αδιόρθωτοι όσο και να προσπαθείς δε διορθώνονται και η προσπάθεια ζημιώνει εσένα τον ίδιο.
*-Σαν δεν σε κόφτει (νοιάζει ) μη ρωτάς, ποτέ κακό μην έχεις.
Γι’ αυτούς που ανακατεύονται σε ξένες υποθέσεις.
*-Σαράντα σκοτώνω καθιστός, κι’ αλίμονο κι ‘αν σηκωστώ.
Για τους νταήδες και τους καμπόσους.
*-Στη βρύση που ποτίζουσου, τώρα ποτίζουν άλλοι.
Τίποτα δεν είναι δικό σου.
*-Σαν έχεις τον τεμπέλη, το σοφό τι τον θέλεις?
Για τους τεμπέληδες οι οποίοι για να αποφύγουν δουλειές, κάθονται και φιλοσοφούν.
*-Σπίτι όσον εχωρείς, κι αλώνι όσον εμπορείς.
Σπίτι χωρίς υπερβολές. Να προκόβεις όμως στη δουλειά σου γιατί αυτή θα φέρει εισόδημα.
*-Στον έρημο τόπο, το Μάη μήνα βρέχει.
ή στον παντέρημο τον τόπο, τον Μαγιάπρηλο χιονίζει.
Για την κακοτυχία.
*-Τ’άσπρα (Τουρκικό νόμισμα), κατεβάζουν τ’άστρα.
Για την δύναμη των χρημάτων.
*-Τάχει η κάττα (γάτα) στην κοιλιά της, με τα κείνα μουρμουρίζει.
Κάθε άνθρωπος ασχολείται με τα βάσανά του.
*-Τι είναι ο κάουρας, και τι’ ναι το ζουμί του.
Για μηδαμινά πράγματα με ελάχιστη απόδοση.
*-Το δέντρο που έχει καρπούς πετροβολούν.
Για τη ζήλια απέναντι στον καλύτερό μας.
*-Το σκύλο που βάσει, μην τον φοάσαι.
Γιαυτούς που κάνουν φασαρίες αλλά είναι ακίνδυνοι.
*-Τ’αμπέλι θέλει αμπελουργό, και το καράβι ναύτη.
Ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση.
*-Τα πίσω αππίδια έχουν νουρές, τα παραπίσω αχχάνια.
Μην κρίνεις κάτι πριν το τέλος.
*-Το καλό αρνί, στη μάντρα του πουλιέται.
Το καλό πράμα είναι περιζήτητο.
*-Το παξιμάδι βρεμένο το θέλεις;
Γι’αυτούς που τα θέλουν όλα έτοιμα.
*-Το χρήμα είναι ασημένιο, και χρειάζεται μαλαματένια χέρια.
Για την ικανότητα κάποιου να διαχειρίζεται τα πλούτη του
*-Κάθε αρνί, που το ποδαράκι του κρεμιέται.
Καθένας κρίνεται από τα έργα του.
*-Τα καλά στα καλά πααίνουν.
Για την εύνοια της τύχης.
*-Τον λολλό κι αν ορμηνεύγεις, κρύο σίδερο δουλεύγεις.
Άδικα τα λόγια γι’ αυτούς που δεν καταλαβαίνουν και δε διορθώνονται.
*-Του Σαββάτου ο καιρός, τη Δευτέρα γάδαρος.
Δεν είναι κάθε μέρα τα ίδια. Ο σφοδρός αέρας δεν διαρκεί πάνω από 3 ημέρες.
*-Του πατέρα του παιδάκι.
Όταν τα παιδιά ακολουθούν τα βήματα των γονιών τους.
*-Του φτωχού η μοίρα, για βελόνι, για καρφί.
Για την μοίρα των άτυχων (ασήμαντα ευρήματα).
*-Του τεμπέλη το μεροκάματο, είναι το πιο ακριβό.
Για τους τεμπέληδες.
*-Το πρωινό πουλί βρίσκει την τροφή του.
Για τους προκομμένους.
*-Του αστυνομικού η φιλία, κάθεται στα γόνατα.
Για τις φιλίες που δεν έχουν γερές βάσεις.
*-Του ξένου γαδάρου η πιστιά, στην ανηφόρα κόβιεται.
Το ξένο πράγμα εύκολα καταστρέφεται γιατί δεν το φροντίζουμε.
*-Φρου-Φρου, και τ’αμπέλια ξέφραγα.
Για τους βιαστικούς που δεν κάνουν καλή δουλειά.
*-Χώριε (βλέπε) ούγια και παίρνε πανί.
Πρέπει να εξετάζεις την ποιότητα αυτού που παίρνεις. Κυρίως για γαμπρούς και νύφες να εξετάζεις τις οικογένειές τους.
*- Χέρι πούχει έν τρέμει.
Για τους εύπορους που έχουν διάθεση να ξοδέψουν.
*-Ψωμί κι αλεύρι δάνεισε, και όριο μη δανείσεις.
(¨Όριο το σύνορο χωραφιών).
Να μην δανείζεις πολύ σημαντικά πράγματα.
*-Ώρα καλή γέρο, λε κουκιά σπέρνω.
Για τις άσχετες απαντήσεις που παίρνουμε.
*-Τρεχούμενο νερό, κατούρα και πιέ.
Για την καθαρότητα των τρεχούμενων νερών.
ΓΝΩΜΙΚΑ:
*-Δεν πρέπει να ξεχαστείς και να κοιμηθείς την νύχτα σε βασταό (σύνορα δύο χωραφιών) ή σε όχθη ποταμού, γιατί θα σε γκυλώσουν οι αναράες ή ανεράες (θα σε πειράζουν οι νεράιδες).
*-Πρέπει να βγαίνεις από την ίδια πόρτα που μπήκες στο σπίτι που επισκέφτηκες,
γιατί θα χαλάσει το προξενιό.
*-Το ψαλίδι δεν πρέπει να το αφήνεις ανοιχτό, γιατί θα σε κακολογήσουν οι γείτονες.
*-Δεν πρέπει να πέσει λάδι μέσα στο σπίτι, γιατί κάποιος θα πάθει κακό. Εάν κατά λάθος συνέβαινε αυτό, τότε έπρεπε να ρίξεις αλάτι.
*-Δεν πρέπει να κουνάς τα πόδια σου όταν κάθεσαι σε καρέκλα στο σπίτι, γιατί θα μαζευτούν οι χρεοφειλέτες.
*-Δεν πρέπει να φροκαλείς (σκουπίζεις) και να πετάς τα σκουπίδια το βράδυ, γιατί θα αδειάσει το σπίτι (φτωχαίνει το σπιτικό).
*-Δεν πρέπει να κρατάς το μάγουλο σου με τα δύο χέρια, γιατί είναι γρουσουζιά.
*-Όταν είχε κάποιο κορίτσι αραιά δόντια, ήταν σημάδι ότι θα παντρευόταν πλούσιο άντρα.
*-Όταν κάποιος είχε δόντια τσάπες (πλατιά) τότε θα γινόταν πλούσιος.
*-Τα πρώτα δόντια που έβγαζαν τα παιδιά τα έβαζαν σε κάποια τρύπα, για να τα έπαιρνε ο ποντικός και να του φέρει καινούρια.
Έλεγαν το δίστιχο:
Πάρε ποντικέ το δόντι μου και δως μου σιερένιο,
για να μασώ τα σίδερα κ’εσύ τα παξιμάδια.
*-Όταν ούρλιαζε σκύλος το είχαν κακό για το χωριό, και κυρίως για τη γειτονιά.
*-Όταν του έτρωγε κάποιου η δεξιά παλάμη τότε θα έδινε χρήματα, ενώ η αριστερή θα έπαιρνε.
*-Όταν βούιζε το αυτί, τότε λέγανε ότι θα άκουγαν λόγια.
*-Όταν φτερνιζόταν κάποιος, πίστευαν ότι εκείνη την στιγμή κάποιος τον μελετούσε. Λέγανε χαρακτηριστικά: την πρώτη ναορεύγκιουσε, την δεύτερη παινούσσε και την τρίτη γλαστημούσσε.
*-Δεν πρέπει να τρίζεις τα δόντια σου, γιατί θα τρίζουν τα κόκαλα των πεθαμένων.
*-Δεν πρέπει να βραχεί το λείψανο του νεκρού από βροχή, γιατί θα βρέχει 40 ημέρες συνέχεια.
*-Δεν πρέπει τα παιδιά να σκαλίζουν τα ξύλα στη φωτιά, γιατί θα κατουρηθούν στον ύπνο σου το βράδυ.
*-Την πρωτομαγιά δεν πρέπει να δρασκελήσεις ή να πατήσεις ξύλο, γιατί όσο μακρύ θα είναι αυτό, τόσο μακρύ θα είναι το φίδι που θα δεις το καλοκαίρι.
*-Δεν πρέπει να μασάς πίσσα (τσίκλα) το βράδυ, γιατί είναι σαν να μασάς τα κόκαλα των πεθαμένων.
*-Όταν στο θέρος διασταυρωνόταν δύο δρεπάνια, τότε λένε ότι και την επόμενη ημέρα θα είναι ξανά μαζί οι θεριστές που τα κρατούν.
*-Δεν πρέπει να έχεις το φυτό πόθο μέσα στο σπίτι, όταν έχεις κάποιον με το όνομα Μανώλη στην οικογένεια.
*-Όταν έχει ανοιχτό λάκκο για κηδεία, δεν πρέπει να λούζεσαι ή να πλένεις ρούχα.
*-Όταν τέσσερα άτομα χαιρετιούνται σταυρωτά, τότε θα γίνει αρραβώνας.
*-Όταν κάποιος έφευγε ταξίδι ή ξενιτευόταν, τότε εκείνη την ημέρα δεν σκούπιζαν.
*-Όταν φώναζαν πολλά ζώα μαζί, τότε έλεγαν πως θα γίνει σεισμός.
*-Όταν μούγκριζε ο χοίρος το βράδυ, έλεγαν πως θα βρέξει την επόμενη ημέρα.
*-Όταν έπαιρνε νοτιάς, έλεγαν πως θα έφερνε αρρώστιες.
*-Για τους κομήτες πίστευαν πως ήταν κακό σημάδι, και πως έφερναν αρρώστιες.
*-Δεν έπρεπε να φέρνεις στο σπίτι ανεμώνες, γιατί θα ψοφούσαν οι πούλες (κότες).
*-Δεν έπρεπε να σφυρίζεις το βράδυ, γιατί μαζεύονταν τα δαιμόνια.
*-Δεν έπρεπε να βάζεις στο τζάκι καλάμια για να καούν, γιατί θα έπαιρνε γραμουντάνα (βοριάς).
*-Δεν έπρεπε δύο αδέλφια να παντρεύονται τον ίδιο χρόνο, γιατί το ένα από τα δύο θα πάθαινε κακό.
*-Πάνω από τις πόρτες των σπιτιών κρεμούσαν ένα πέταλο για γούρι, και σκόρδο για το μάτιασμα.
*-Όταν δρασκελούσε κάποιος κάποιον, τότε έπρεπε να τον ξεδρασκελήσει γιατί θα του έπαιρνε τα χρόνια.
*-Δεν έπρεπε τα παιδιά να μπαίνουν και να βγαίνουν στο σπίτι από το παράθυρο, γιατί θα έμεναν κοντά.
*-Αν του έτρωγε κάποιου η μύτη, τότε θα έτρωγε ξύλο.
*-Ο πολύ καυτός ήλιος τον χειμώνα, προμήνυε το χάλασμα του καιρού.
*-Όταν τσιμπούσαν οι μύγες τον χειμώνα, τότε έλεγαν πως θα βρέξει.
*-Όταν ο κύκλος του φεγγαριού ήταν μικρός, τότε η κακοκαιρία θα ήταν μικρή.
Όταν ήταν μεγάλος η κακοκαιρία θα ήταν σφοδρή.
Όταν υπήρχε κύκλος στον ήλιο, τότε θα ερχόταν άνεμος.
Έλεγαν: Του ήλιου κύκλος άνεμος, του φεγγαριού χειμώνας.
*-Άδεια κούνια μωρού δεν την κουνούσαν γιατί ήταν μεγάλο κακό.
*-Όταν έκανε κάποιος στο σπίτι μαμαλάκια (μπουσουλούσε), τότε θα ερχόταν στο σπίτι μουσαφίρης.
*-Δεν έπρεπε να έχεις τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, γιατί ήταν γρουσουζιά.
*- Όταν έβλεπαν οι χωριανοί μας να πετά κοντά τους κουρούνα και αυτή έκραζε, τότε έλεγαν καλά ή κακά χαΐρολα (ειδήσεις) θα μας φέρει. Αμέσως έλεγαν:
- Αν είναι για καλό, κράξε και ξανά κράξε.
Οπότε αν έμενε στο πρώτο κράξιμο, τα νέα που θα λάμβαναν θα ήταν κακά. Αν ξανά έκραζε όμως τα νέα θα ήταν καλά.
*-Όταν πήγαινε κάποιος να πλυθεί και ζητούσε από κάποιον που ήδη πλενόταν το σαπούνι που κρατούσε, δεν του έδινε το σαπούνι στο χέρι, αλλά το άφηνε κάπου για να το πάρει ο ίδιος ή εναλλακτικά το άφηνε στο ανάποδο μέρος της παλάμης του ανθρώπου που το ζητά. Αν του το έδινε χέρι με χέρι, τότε σύντομα θα ερχόταν η στιγμή που θα τσακώνονταν για κάποιον λόγο.
*-Όταν παρέμενε κάποιος ανεπιθύμητος στο σπίτι και ήθελε ο νοικοκύρης να τον διώξει, τότε έριχνε κρυφά από πίσω του λίγο αλάτι.
*-Πριν φύγει κάποιος στον στρατό, όταν έβγαινε από το σπίτι, στο κατώφλι έβαζαν ένα μαχαίρι και το πατούσε για να γυρίσει σώος.
*-Όταν έβγαζε κάποιος κριθαράκι στο μάτι, έλεγαν πως ήταν τσιγκούνης.
*-Αν τρεμούλιαζαν τα βλέφαρα, τότε πίστευαν πως θα δουν κάποιον ξενιτεμένο.
*-Όταν γλείφονταν μία γάτα για να καθαριστεί και κοίταζε προς τον βοριά ή τον νοτιά τότε έλεγαν ότι θα έπαιρνε αέρας από εκεί που κοίταζε.
*-Το να χυθεί κρασί, ούζο, σούμα ή καφές στο τραπεζομάντιλο το θεωρούσαν γούρι.
*-Όταν κάποιος ενώ έβγαζε τα παπούτσια του έπεφτε κάποιο ανάποδα, το θεωρούσαν γρουσουζιά και έπρεπε να το γυρίσει ίσια αμέσως.
*-Όταν έβλεπαν κάτι ωραίο, έπρεπε μετά τον θαυμασμό να φτύσουν και να πουν φτου σου μάχιαλλα του ή φτου να μη σε ματιάξω.
*-Την πρωτοχρονιά κάθε οικογένεια έπαιρνε ένα παιδί (όχι δικό τους) και το έβαζαν να μπει πρώτο στο σπίτι για να κάνει ποδαρικό, και έπειτα το έβαζαν να καθίσει κάτω στο πάτωμα και να πει κα-κα-κα για να κάτσουν οι κότες τους να κλωσήσουν.
*-Όταν παντίξεις (συναντήσεις) λαό (λαγό), είναι χρουσουζιά.
*-Όταν παντίξεις (συναντήσεις) φίδι, είναι γούρι.
*-Δεν πρέπει να ποταυρίζεσαι (τεντώνεσαι) σε ξένο σπίτι, γιατί φέρνει χρουσουζιά.
*-Όταν δεις τις κουρούνες σε ψηλά δέντρα, τότε έρχεται βροχή.
*-Όταν ο ήλιος δύει στα μαύρα, θα έρθει κακοκαιρία.
*-Όταν ο ήλιος δύει στα κόκκινα, θα έχει καλοκαιρία.
*-Όταν στράφτει στης Σύμης τα βουνά, τότε στο χωριό θα βρέξει.
*-Όταν το βουνό του Προφήτη Ηλία είναι στα μαύρα σύννεφα, τότε στο χωριό θα βρέξει.
Έλεγαν: Ο Προφήτη Λίας είναι μαύρος, κάμε γλήγορα και ννα πιάσει βροχή.
*-Όταν έχει δροσιά, δεν έχει βροχή.
*-Όταν την ημέρα του γάμου έβρεχε, τότε έλεγαν πως η νύφη μικρή ήταν κατρουλού.
*-Δεν πρέπει να δίνεις το βράδυ κόσκινο και προζύμι, για να μην τα δουν τ’άστρα.